بازاندیشی تحلیلی ساختار معروف به گرمابۀ ایلخانی ربع رشیدی تبریز

Authors

  • بهرام آجورلو دانشیار دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، ایران.
  • مجتبی روشن مربی دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنراسلامی تبریز، ایران.
Abstract:

بیان مسئله: ربع رشیدی یا رشیدیه یک مجموعۀ معماری و بنا به آنچه در نزهت‌القلوب (740 ه.ق.) آمده است «شهرچه‌ای» فرهنگی و دانشگاهی در شمال شرقی تبریز و در کوه‌پایۀ سرخاب بوده است که در عهد ایلخان سلطان محمد خدابنده اولجایتو با همت و نظارت خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی طراحی و ساخته شد. بر اساس وقف‌نامۀ ربع رشیدی، مجموعۀ معماری شهرچۀ ربع رشیدی دارای بناهای همگانی و عام‌المنفعۀ بسیاری بوده و گرمابه نیز داشته است؛ بنابراین، انتظار می‌رفت که در کاوش‌های باستان‌شناختی ربع رشیدی نشانه‌هایی از گرمابۀ ربع رشیدی شناسایی و کاوش و خاک‌برداری شود. کما اینکه در سومین فصل کاوش، در بخش جنوب شرقی محوطۀ تاریخی و اثر ملی ربع رشیدی، ساختاری خاک‌برداری شده است که آن را صراحتاً یک گرمابۀ ایلخانی معرفی کرده‌اند. اکنون، پرسش بنیادین این نوشتار، چیستی و کارکرد ساختار معرفی‌شده به نام گرمابۀ ایلخانی ربع رشیدی است.هدف پژوهش: در ابتدای برنامه‌ریزی و تدوین و طراحی هر طرح و پلان و برنامۀ مرمتی، شناخت درست و بازشناسی روش‌مند چیستی و کارکرد و ماهیت و هویت یک بنای تاریخی و باستانی، ضرورتی بنیادین و چالشی گریزناپذیر است؛ به گونه‌ای که هیچ مرمت‌گری نمی‌تواند بدون شناخت تاریخی و باستان‌شناختی یک اثر معماری و ساختار باستانی‌اش، آن را به‌درستی و به صورتی روش‌مند مرمت کند.روش پژوهش: بررسی تحلیلی پلان، فضاسازی و مصالح معماری ساختار معروف به گرمابۀ ایلخانی رشیدیه در مقایسه با ساختار و تأسیسات و مصالح معماری گرمابه‌های تاریخی شناخته‌شدۀ ایران تفاوت‌هایی آشکار نشان می‌دهد.نتیجۀ پژوهش: بر مبنای فرضیه‌سازی به شیوۀ ابطال‌گرایی ساختار معروف به گرمابۀ ایلخانی ربع رشیدی، نمی‌توانسته کارکرد گرمابه داشته باشد؛ و البته هیچ نشانۀ باستان‌شناختی‌ای بر دیرینگی ایلخانی آن دلالت ندارد. نویسندگان در پایان فرضیۀ سازه‌ای برای رنگرزی و یا دباغی را برای این ساختار پیشنهاد کرده‌اند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

حمایت از فرودستان در ایران روزگار ایلخانی؛ نمونه: ربع رشیدی (تبریز)

با سلطه مغولان بر ایران (قرن 7ق/13م) و بروز بحران‌های فراگیر اجتماعی گروه‌های فقیر رو به فزونی نهاد و باید برای ساماندهی وضعیت آنان وکاهش فقر سیاست‌های مناسب حمایتی اتخاذ می‌شد تا ثبات و امنیت اجتماعی تأمین گردد. موضوع فقر و توانمندسازی گروه‌های فرودست در آراء صاحب نظران سده‌های میانه، از جمله خواجه نصیرالدّین طوسی، مورد توجه قرارداشت و نتایج آن در تدوین برنامه‌های معطوف به حمایت اجتماعی، توسط ب...

full text

بررسی نظام اداری ربع رشیدی

ربع رشیدی یکی از مدارس قدیم ایران در تبریز بود که در نیمه اول قرن هشتم هجری دایر بوده است که آنچه در این میان اهمیت دارد اصول و روش­های بکار گرفته شده در حوزه سازمان مدیریت است که با نگاهی دقیق می­توان به این موضوع پی برد که اصول کلی مدیریت و آموزش در این مجتمع در حوزه­های مدیریت و رهبری، مدیریت منابع انسانی، سازمان و مدیریت با مدیریت نوین قابل تطبیق و گاهی کاملاً مشترک است که در این مقاله با اس...

full text

جایگاه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی ربع رشیدی در دوره ایلخانی

با حمله مغول بسیاری از مراکز اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران از بین رفت ، اما با کمک دیوانسالاران ایرانی بخشهای مختلف کشور بازسازی شد. از جمله دیوانسالاران ایرانی که دراین بازسازی نقش مهمی بر عهده داشته اند می توان به خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی وزیر سه ایلخان : غازان ، اولجایتو، ابوسعید اشاره کرد. وی علاوه بر اداره امور سیاسی کشور در صدد کاستن و ترمیم اثرات حمله مغول بر ایران بود. تاسیس رب...

15 صفحه اول

بررسی نظام اداری ربع رشیدی

ربع رشیدی یکی از مدارس قدیم ایران در تبریز بود که در نیمه اول قرن هشتم هجری دایر بوده است که آنچه در این میان اهمیت دارد اصول و روش­های بکار گرفته شده در حوزه سازمان مدیریت است که با نگاهی دقیق می­توان به این موضوع پی برد که اصول کلی مدیریت و آموزش در این مجتمع در حوزه­های مدیریت و رهبری، مدیریت منابع انسانی، سازمان و مدیریت با مدیریت نوین قابل تطبیق و گاهی کاملاً مشترک است که در این مقاله با اس...

full text

پژوهشی در ربع رشیدی

مجموعه وقف ربع رشیدی مانند دانشگاه بزرگی است ، که در قرن هشتم ه.ق بدست رشیدالدین فضل الله همدانی وزیر فرزانه پادشاهان مغول(ایلخانیان) ساخته شد و با مدیریتی بی بدیل و کارآمد اداره می شد. ربع رشیدی شامل عملکردهای مختلف مذهبی ،عرفانی ،آموزشی،درمانی و اجتماعی بوده است؛ که برای هر عملکرد فضا و مکان مناسبی طراحی شده و حتی برای اقامت و پذیرائی کارگزاران و معلمین و متعلمین آن محلی معین تعیین شده بود. ...

full text

تحلیلی از عرصه‌های شهری در شیوه آذری نمونه موردی: شهر آرمانی خواجه‌رشیدالدین فضل‌الله- ربع رشیدی

خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی دانشمند و سیاستمدار برجسته ایرانی قرن هفتم هجری در شمال شهر تبریز، شهرکی با جنبه علمی و ‎آموزشی به نام ربع رشیدی بنیان گذاشت. هدف وی از تأسیس ربع‌رشیدی ایجاد مکانی بود که در آن جمعی از علما و دانشمندان را مستقر کند. وی شهری آرمانی را طرح و در عمل اجرا کرد. شهر آرمانی طی تاریخ به اشکال گوناگون مطرح بوده و به گونه‌ای تبلور ارزش-ها و آرمان‌های هر نسل در تحقیق جامع...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 15  issue 68

pages  5- 14

publication date 2019-01-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023